De oorlog in Oekraïne en de vlucht van miljoenen mensen zorgen voor een golf van solidariteit in de Europese landen. Ook in België tonen veel mensen de bereidheid om vluchtelingen in huis te nemen, worden spontaan inzamelacties gestart en werkten de zenders samen aan 12.12. Voor bedrijven is dat gevoel van “ik moet iets doen” niet anders.
En als werkgever kan je ook effectief iets doen: jobs aanbieden. Een job geeft iemand financiële autonomie, maar ook een gevoel van eigenwaarde. Heel specifiek in het geval van oorlogsvluchtelingen zorgt werk ook voor structuur in de dag en een beetje afleiding, net zoals de school dat kan zijn voor hun kinderen. Tewerkstelling speelt een hoofdrol bij het opbouwen van een nieuw leven en kan gevluchte Oekraïners helpen om hun plaats te vinden in ons land. Zelfs op korte termijn vormt werk de sleutel tot een vlotte integratie.
1) Oekraïense vluchtelingen tewerkstellen is administratief eenvoudig...
Belangrijk is dat de regels voor Oekraïense werknemers gelijkgesteld zijn aan de Europese. De Europese Raad heeft daartoe een uitvoeringsbesluit goedgekeurd op 4 maart 2022, de zogenaamde tijdelijke beschermingsmaatregel voor vluchtelingen. Dat besluit vereenvoudigt de administratie voor zowel de werknemer als de werkgever aanzienlijk.
2) … maar vereist meer dan administratie
Iemand aanwerven omvat veel meer dan enkel administratie. Het begint bij de interne acceptatie. Naast de zaakvoerder of CEO die wellicht het initiatief neemt om Oekraïense vluchtelingen aan te werven, moeten ploegleiders of andere leidinggevenden en bij uitbreiding de hele organisatie oprecht geloven in internationale werkkrachten. Een goed draagvlak geeft nieuwe werknemers een eerste warm gevoel van welkom.
3) Bouw op hun competenties
Als we mogen voortgaan op onze ervaringen met buurlanden van Oekraïne, met name Polen en Roemenië, dan is het opleidingsniveau goed. Jobs in productie of bouw en techniek komen in aanmerking, vaak zijn dat knelpuntberoepen: er hoeft dus geen werk gecreëerd te worden, de jobs geraken vandaag amper ingevuld. En hier zijn mogelijk werkkrachten met de juiste competenties die misschien nog niet voltijds maar zeker al halftijds aan de slag willen.
4) Communiceer creatief
Taal kan een barrière zijn, maar net zo goed een opportuniteit. De nieuwkomer volgt wellicht al Nederlandse les, maar spreken en begrijpen op een niveau dat samenwerken toelaat, duurt wel even, en in tussentijd moet je op een zo efficiënt en aangenaam mogelijke manier verder. In Vlaamse bedrijven is kennis van het Engels voor buitenlandse werkkrachten tegenwoordig voldoende, en dat blijkt ook niet slecht voor het Engels van de Vlaamse medewerkers.
Daarnaast leren we uit ervaring dat visuele elementen veel misverstanden kunnen vermijden. Zeker als het gaat over veiligheid en andere cruciale instructies: gebruik pictogrammen op de werkvloer. We raden ook aan om de directe collega’s en de leidinggevende een paar woorden Oekraïens te laten leren, zowel voor belangrijke instructies als een vriendelijke ‘dank je’. Dat werkt positief, toont de onderlinge bereidheid en werkt motiverend voor beide partijen.
Als de job het toelaat, deel Oekraïense medewerkers dan zoveel mogelijk in met andere landgenoten. Zo creëer je een “vertrouwd ploegje” waarin collega’s elkaar kunnen helpen en ondersteunen, of gewoon een fijne babbel hebben. Soms is het nodig om een tolk in te schakelen via het OCMW of tweetalige Oekraïense medewerkers naast eentalige te zetten, zodat ze kunnen helpen vertalen.
5) Zorg voor een coach – ook buiten het werk
We mogen ook de drempels buiten de job zelf niet uit het oog verliezen: zoek daarom intern een coach die de nieuwe werknemers ondersteunt in hun integratieproces. Zo is heel wat papierwerk voor veel Belgen al niet evident, laat staan voor een nieuwkomer die weinig tot geen kennis heeft van de taal. Bovendien handelen wij hier in België de meeste administratie digitaal af, maar dat is niet overal zo. Hulp bij het invullen van een huurcontract, personenbelasting of ziekteverzekering, of zelfs bij het inloggen op Smartschool: daar heeft een nieuwkomer enorm veel aan. Naast administratie kan ook functionele hulp, zoals het in contact brengen met een dokter, tandarts of psycholoog een duwtje in de rug betekenen voor een vlot integratieproces.
Werkgevers die iets willen doen, kunnen dat dus zeker. En doe het dan meteen goed, dan krijg je een duurzaam en hartverwarmend resultaat.